Home » Blog » Περί Λογοτεχνίας » Συγγραφικά σημεία

---

 

Εξετάζονται συγγραφικά τερτίπια, οδηγίες στο τελείωμα του έργου,  έλεγχοι στην γενικότερη επιμέλεια κειμένου που οφείλουμε πάντα να κάνουμε. Στο πιο πάνω εικονιζόμενο βιβλίο (περισσότερες λεπτομέρειες εδώ) που ανέβηκε για εκτύπωση στην πλατφόρμα της Lulu, ένα από τα κεφάλαιά του, ας τα πούμε έτσι, συνοψίζει μερικά σημεία που πάντα κοιτάω όταν τελειώνω  ένα έργο μου.

Κάθε φορά που καταπιάνομαι να εφαρμόσω αυτές τις οδηγίες, προς τον εαυτό μου και προς το υπό επιμέλεια κείμενό μου, αντιλαμβάνομαι ότι αυτές οι οδηγίες πρέπει να προσαρμοστούν και πάλι.  Κάτι που μου φαίνεται σήμερα σωστό και όμορφο, αύριο μου ξινίζει. Αλλά μάλλον αυτή είναι η ομορφιά του πεζού κειμένου, ένας οργανιμός ζωντανός, κάθε μέρα μπορεί να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια σου ή και εν αγνοία σου.

Το περιεχόμενο του κεφάλαιου, λοιπόν, αυτού που ανάφερα πιο πάνω, με οδηγεί να ελέγχω μία προς μία τις παραγράφους του κάθε νέου έργου μου, για να δω σε ποιές πρέπει να επέμβω ακόμα μία φορά.

Τελειώσαμε το έργο; Ωραία!

Οι απαιτούμενοι έλεγχοι για μια καλή επιμέλεια κειμένου, μας κάνει να ακολουθήσουμε συγγραφικά γνωμικά που έχουν διατυπωθεί από καταξιωμένους λογοτέχνες και να εφαρμόσουμε τις οδηγίες τους.

• Ξεκινά το έργο με συναρπαστική σκηνή; Κάποια που να αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη;
• Είναι σαφής ο τόπος και ο χρόνος της πλοκής;
• Για κάθε πράξη ή λόγια των ηρώων υπάρχει αντίστοιχο κίνητρο; Γιατί κάνουν ή λένε κάτι;
• Η αφήγηση είναι σε α’ ή γ΄ πρόσωπο, ή σε κάποια μίξη αυτών σωστά δοσμένη;
• Έχεις βάλει τον κεντρικό ήρωα να είναι μέσα σε περιβάλλον που τον πνίγει; Του έχεις προσκολλήσει κάποιον εχθρό; έστω και τον ίδιο του τον εαυτό;
• Υπάρχουν στους ήρωες όνειρα του παρελθόντος που τώρα μόνο πίκρα τους δίνουν για τη ματαιότητα τους; Αν υπάρχουν όνειρα, δείχνεις ποιο είναι το γεγονός που θα τους θυμίσει (έστω) το όνειρο; Υπάρχει κάποιος που θα τους βοηθήσει στην ολοκλήρωση ή κατάπνιξη του ονείρου;
• Ο ήρωας έχει κάποιο όνειρο, σκοπό, θέλω; Αν ναι, βάλτον να συγκρούεται το τώρα του (ατομικές ή κοινωνικές συνθήκες, απόψεις) με το όνειρο.
• Οι ήρωες συγκρούονται με τα «πιστεύω» τους ή με τα «θέλω» τους;
• Υπάρχει κάποια σκηνή ταξιδιού στο παρόν με κάποιο μεταφορικό μέσο (ή νοερό μέσο) όπου ο ήρωας αναπολεί, σκέφτεται, αποφασίζει, ξεκαθαρίζει λογαριασμούς;
• Οι ήρωες κάνουν κάποιο ταξίδι στο παρελθόν; Αν ναι, αποκαλύφθηκαν μυστικά και κρυφές πτυχές του χαρακτήρα; Μαθαίνει και κάποιος άλλος γι’ αυτές τις αποκαλύψεις; Από αυτές τις αποκαλύψεις είναι πιθανό κάποιος άλλος να τους εκβιάσει ή τους συμπαρασταθεί;
• Αν ο ήρωας ταξιδέψει στο παρελθόν, τι αλλαγές θα έκανε εκεί πίσω που θα επέφεραν μεταβολές στο ζοφερό παρόν του; Αν ταξίδεψε στο μέλλον, τι θα πρωτοέκανε μόλις επανερχόταν στο παρόν; Μήπως ο ήρωας θα επέλεγε να μη γυρίσει ποτέ στο παρόν;
• Στα μάτια υπάρχει ένας καθρέφτης που δεν μπορεί κανείς να τον υπερκεράσει. Προδιδόμαστε πολύ συχνά από αυτόν τον ρουφιάνο. Είναι ο καθρέφτης της ψυχής. Έδωσες στον αναγνώστη την ευκαιρία να δει στα μάτια των ηρώων πόσο μοχθηροί ή πόσο καλοί είναι οι  χαρακτήρες τους;
• Μήπως στο έργο περιλαμβάνονται ιστορίες που δεν «προχωρούν» την υπόθεση πιο κάτω; Ξέριες πολύ καλά τι να τις κάνεις αυτές.
• Η πλοκή είναι αληθοφανής;
• Μέσα στην πλοκή υπάρχουν εκπλήξεις; έγερση ερωτημάτων; Υπάρχουν ερωτήματα που θα μείνουν αναπάντητα, ώστε να αναγκάσουμε τον αναγνώστη να προβληματιστεί;
• Το έχεις ρυθμίσει έτσι, ώστε οι χαρακτήρες των ηρώων να φανερώνονται στον αναγνώστη με τις πράξεις τους, με τις σκέψεις τους, με τους μονόλογους τους ή με αυτά που λένε οι άλλοι γι’ αυτούς;
• Οι χαρακτήρες έχουν κάποιες συνήθειες; φαίνονται αυτές;
• Υπάρχουν στο έργο φωναχτές δηλώσεις των ηρώων με παράλληλες ενδόμυχες σκέψεις τους, που συνήθως είναι και αντίθετες;
• Φαίνονται στο έργο και οι σφαιρικοί και οι επίπεδοι χαρακτήρες;
• Στις ιστορίες που εξελίσσονται ρώτα συνεχώς τον εαυτό σου, «και αν γινόταν αλλιώς;»
• Ο αναγνώστης θα ταυτιστεί με κάποιον ήρωα, ώστε να επιθυμεί διακαώς την τιμωρία του ή τη δικαίωσή του ή έστω τη συμπάθεια του;
• Αν ξαναζούσαν οι ήρωες θα επαναλάμβαναν τα ίδια;
• Πώς βλέπουν το ίδιο επεισόδιο τρεις διαφορετικοί σε όλα άνθρωποι (για παράδειγμα ένας παπάς, μια γρια, ένας αναρχικός, ένας κλέφτης, ένα παιδί, ένας καταθλιπτικός); Ποιος τελικά εκφράζει την πλησιέστερη αλήθεια;

Να δω πόσες μέρες θα περάσουν για να προστεθούν και άλλα πράγματα στη λίστα.

---