Κριτική βιβλίου Χριστίνας Πεταλωτή

`Home » Blog » Κριτικές » Κριτική βιβλίου Χριστίνας Πεταλωτή`

Κριτική του βιβλίου της Χριστίνας Πεταλωτή, “Οκτώβρης”

Συγγραφέας: Χριστίνα Πεταλωτή

Είδος: e-book

Δημιοσίευση στην πλατφόρμα rbooks.gr, Έκδοση 2020

“Ελλάδα, δεκαετία της οικονομικής κρίσης, κεντρικός ήρωας της ιστορίας ένας τύπος που έχει πάνω του τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου που δεν τον αγγίζει τίποτα. Η ζωή μπροστά του. Πλούσιος, καλλιεργημένος, επιτυχημένος σε αυτό που κάνει για χόμπι και όχι από ανάγκη επιβίωσης.

Κύριο χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι οι παραστατικές περιγραφές ανθρώπων, πραγμάτων και χώρων. Όλες τους είναι άκρως λεπτομερειακές. Η συγγραφέας δεν φείδεται χώρου και λόγων για να μας δώσει να καταλάβουμε τι είναι αυτό που βλέπουμε μπροστά μας και σε τι χώρο κινούμαστε. Κάποιες, ελάχιστες είναι η αλήθεια, αναλυτικές περιγραφές δεν είναι και τόσο απαραίτητες στο προχώρημα της ιστορίας. Οι υπόλοιπες όμως είναι εντυπωσιακές για την ικανότητα της συγγραφέως να μας «διαβάζει» τις εικόνες της.

Μερικά κεφάλαια του βιβλίου είναι τόσο μικρά που κουράζουν τον αναγνώστη με τη συντομία τους. Τα πολύ λίγα τυπογραφικά λαθάκια που ξέφυγαν δεν είναι σε θέση να επηρεάσουν τη γενική εικόνα του έργου.

Η συγγραφέας περιγράφει τέλεια, κρυμμένη στη γωνιά της, κάθε χαρακτήρα που ανεβαίνει στη σκηνή. Κανείς δεν ξεφεύγει από αυτή τη βάσανο. Κυρίως όμως τον ίδιο τον πρωταγωνιστή τον ξετινάζει στην κυριολεξία. Αρκετές φορές αναλαμβάνουν τη περιγραφή του χαρακτήρα του οι άλλοι ήρωες του έργου. Τον περιγράψουν και αυτοί, εξίσου καλά.

Το στυλ του κεντρικού ήρωα του έργου δίνεται στον αναγνώστη καθαρά και σε επαναλαμβανόμενες δόσεις σε όλο το έργο. Τα χαρακτηριστικά του –εσωτερικά και εξωτερικά– τονίζονται συνεχώς, είτε από τις ίδιες τις πράξεις του, τα λόγια του, τις κινήσεις του είτε από τα λεγόμενα των άλλων. Στο τέλος, δεν έχουμε καμία αμφιβολία για τον τύπο του ανθρώπου, την ιστορία του οποίου παρακολουθούμε.

Ο κεντρικός ήρωας

Ένας τύπος που ξέρει να φέρεται σαν κύριος αλλά και σαν σκληρό αλάνι. Με την ίδια χάρη που ανυψώνει κάποιες γυναίκες στον ουρανό, με την ίδια σκληρότητα κάποιες άλλες τις τυλίγει σε λαδόκολλα χασαποταβέρνας. Ξέρει να λέει σε κάποιες «είσαι η γυναίκα της ζωής μου» και σε άλλες δεν μου «λες κάτι σαν γυναίκα». Γενικά, δεν τον ενδιαφέρει ο χρόνος, δεν τον αφορά, για τους άλλους κυλάει, όχι γι’ αυτόν. Σαν γνήσιος νάρκισσος νομίζει ότι το ρολόι του χρόνου το έχει στη δική του τσέπη. Οι γύρω του είναι αναλώσιμα υλικά, αυτός όχι.

Η συγγραφέας έχει φροντίσει σε όλες τις προκλήσεις που δέχεται ο πρωταγωνιστής να υπάρχουν πάντα συμπαραστάτες του, αλλά και αντίπαλοι. Μερικές φορές οι συμπαθούντες, στον αγώνα που δίνει κάθε φορά, είναι όνειρα και επιθυμίες, αλλά δίνονται από τη συγγραφέα τόσο παραστατικά που νομίζεις ότι είναι και αυτά φυσικές οντότητες.

Ο χρόνος

Στο έργο είναι φανερό το ασφυκτικό σφιχταγκάλιασμα του ήρωα σε μια αγάπη που ποτέ δεν καλλιέργησε, ποτέ δεν φρόντισε, ποτέ δεν τόλμησε να «αρπάξει». Μαζί με τον χρόνο που περνάει, την άφησε και αυτήν να φύγει. Από την αρχή έως το τέλος με αυτό το κουσούρι θα ζήσει. Και επειδή ποτέ δεν έμαθε να διαχειρίζεται τον εσωτερικό του κόσμο, γέρασε με αυτή την ανικανοποίητη αγάπη. Γέρασε και δεν έμαθε να διαχειρίζεται τον χρόνο που καταπίνει τα πάντα. Ο λόγος της συγγραφέως ρέει καλά σε όλο το έργο. Περιστρέφει σε τρελή δίνη, γύρω από τον κεντρικό ήρωα, τους άλλους ήρωες της ιστορίας, και κυρίως τη γυναίκα εκείνη, την πρώτη του πραγματική αγάπη.

Η συγγραφέας χειρίζεται καλά τις αναπάντητες-αιωρούμενες ερωτήσεις που εμφανίζονται μέσα στο έργο. Μερικές τις εξηγεί, με φινέτσα, αργότερα στο έργο και μερικές, ελάχιστες, τις αφήνει στη φαντασία του αναγνώστη. Αφήνει με «συγγραφική» μαεστρία στον αναγνώστη να συμπληρώσει τα όποια κενά.

Μηνύματα

Σε όλο το έργο η συγγραφέας περνάει μηνύματα, άφθονα και καίρια. Το καταφέρνει όχι με απλά λόγια του αφηγητή, αλλά με πράξεις και λόγια των ίδιων των ηρώων. Μας «κτυπάει» κατάμουτρα με τα κουσούρια των Ελλήνων, τον κακό μας εαυτό, τις σπατάλες μας, τα λαμόγια της πολιτικής, της δημοσιογραφίας, των εργολάβων που έχτισαν ακόμα και τα πεζοδρόμια, την παρούσα και την άλλη ζωή, τη βία κατά των παιδιών και των γυναικών, τις ηθικές μας αρχές και αξίες διαπαιδαγώγησης, τις δύσκολες εξισώσεις της ανθρώπινης οντότητας. Εξισώσεις με πολλούς αγνώστους μέσα τους, που οι περισσότερες από αυτές είναι, απλά, άλυτες.

Θάνατος, ο αιώνιος φόβος

Ένα από τα σημεία καμπής της ιστορίας, ο θάνατος προσφιλούς ανθρώπου. Θάνατος που πιάνει στασίδι ακάλεστα δίπλα μας. Θάνατος που προκαλεί διεργασίες για μεταστροφή της οπτικής του ήρωα. Ακόμα και οι αφανείς ήρωες της ιστορίας τον πολυβολούν για τη μποέμικη και άνευ ουσίας ζωή που κάνει. Η πίεση προς τον κεντρικό ήρωα, από όλες τις πλευρές, γίνεται εμφανής και ασφυκτική. Ή θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο ή θα αλλάξει· και αλλάζει.

Από αυτό το σημείο και έπειτα τρώει τις σάρκες του από το άγχος της νιότης που φεύγει. Κοιτάει μπροστά και αντικρίζει θάνατο, κοιτάει πίσω και βλέπει τον απαίσιο εαυτό του. Το ρολόι τρέχει πιο γρήγορα πια. Συνειδητοποιεί ότι δεν πρόκειται να αφήσει τίποτα πίσω του. Γαντζώνεται από νεαρούς που κάτι του θυμίζουν. Σαν τον γιο ενός παλιού του φίλου ή του πρώτου γιου της αγαπημένης του, που κάποτε αυτός ο ίδιος την άφησε να του φύγει. Ψάχνει εναγωνίως τον, εύκολο, τρόπο να γίνει πατέρας σε ξένα παιδιά.

Τα σημεία καμπής

Σε επόμενο σημείο καμπής, βασικά μια μεγάλη κεραμίδα που προσγειώνεται στο κεφάλι του κεντρικού ήρωα, μια γυναίκα που δεν την αγαπάει, που δεν του προξενεί κανέναν ενδιαφέρον, του ανακοινώνει ότι είναι έγκυος και ότι μάλλον αυτός είναι ο πατέρας.

Και εκεί που ο αναγνώστης περιμένει να εκραγεί έξαλλος με την τύχη του, να κάνει παιδί με μια αχώνευτη, βλέπει τι; Έναν τύπο που καλοβλέπει την υπόθεση, αφού επιτέλους θα αφήσει κάτι πίσω του. Είναι διατεθειμένος να δει αυτή τη γυναίκα με ενδιαφέρον, αρκεί που του σκάρωσε απόγονο. Ο ήρωας μας αρχίζει τις εκπτώσεις στις αξίες του. Και εκεί που λες ότι «προσαρμόστηκε» στις ανάγκες της ζωής, που κατάπιε πολλά παλιά του τσιτάτα, που σταμάτησε τους ωροδείκτες του ρολογιού του, εκεί δημιουργείται η μεγάλη ανατροπή του έργου.

Λίγες μέρες μετά την κεραμίδα, η πρώτη του αγάπη επιστρέφει κοντά του και αρχίζουν μια ονειρεμένη ζωή μαζί, και όχι μόνο. Η δεύτερη μεγάλη ανατροπή της ιστορίας έρχεται στο σημείο που ο ήρωας μας υποψιάζεται ότι ο πρώτος γιος της χαμένης του αγάπης είναι δικό του παιδί, μέχρι που και αυτό το σενάριο επιβεβαιώνεται.

Και το άλλο παιδί; αυτό που περιμένει σε μια κοιλιά; και η άλλη γυναίκα που θα κάνει το παιδί του, αλλά που ταυτόχρονα δεν της τρέφει και καμία εκτίμηση; τι θα γίνει; Της έδωσε υπόσχεση πριν προκύψει η μεγάλη επιστροφή της πρώτης αγάπης. Της υποσχέθηκε ότι θα τη φροντίσει. Της έδωσε να καταλάβει ότι θα ζήσει μαζί της!

Η κορύφωση

Και εδώ το έργο απογειώνεται. Από δω και πέρα ξετυλίγεται μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία. Εδώ είναι που το ενδιαφέρον του αναγνώστη φτάνει στο απόγειο του. Η πρώτη του αγάπη, εκτός από την επιστροφή της κοντά του, του επιβεβαιώνει τελικά την υποψία, ότι το πρώτο παιδί της είναι, πράγματι, δικό του.

Εκεί που δεν θα άφηνε τίποτα πίσω του, τώρα εμφανίζεται με ένα σίγουρο παιδί από την παλιά αγαπημένη του και ένα άλλο υπό διερεύνηση δικό του, από την αχώνευτη γυναίκα.

Στις τελευταίες γραμμές η συγγραφέας τακτοποιεί τον καθένα εκεί που ανήκει ή που θα έπρεπε να ανήκει από την αρχή της ιστορίας. Αποκαθιστά την «ανθρώπινη τάξη», και την «τάξη των πραγμάτων». Άλλοι αγοράζουν οικόπεδο στον παράδεισο, άλλοι παίρνουν μια μικρή αναβολή, κάτι σαν συγχωροχάρτι και κυκλοφορούν ακόμα ανάμεσά μας, σίγουρα πιο σοφοί από πριν. Οι ήρωες μετά από όσα τους συνέβησαν, αντέδρασαν «συγγραφικά» και άλλαξαν ρότα· βελτιώθηκαν κατά βάση.

Οι τελευταίες γραμμές φέρνουν την κάθαρση, σε αυτό το δράμα που έζησε ένας τυπικός καλομαθημένος άντρας.

Το τρίπτυχο Ύβρις, Νέμεσις, Κάθαρσις σε όλο του το μεγαλείο”.

Μίλτος Μόσχος

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Χριστίνα Πεταλωτή

φωτο χριστίνα πεταλωτή

Τόπος γέννησης και διαμονής Θεσσαλονίκη. Ακαδημαϊκές σπουδές στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ. Πλούσια αρθρογραφική παρουσία σε διάφορους διαδικτυακούς τόπους με βασικούς τον ιστότοπο enfo.gr και το προσωπικό ιστολόγιο Γατόσφαιρα. Βασική απασχόληση freelance illustrator.