Home » Blog » Απόψεις »
Η σελίδα προβλήθηκε: 217 φορές
Η Παιδεία, πάντα ένα επίκαιρο θέμα
Γράφει ο Μάνθος Μόσχος m2u.mgm@gmail.com
Καυτό πάντα αυτό το θέμα σε χώρες που οι κυβερνήτες τους είναι λίγο έως πολύ μαθητευόμενοι μάγοι. Ως μάγοι λοιπόν πειραματίζονται και προσπαθούν να βρουν το κόλπο που θα τους φέρει περισσότερα χειροκροτήματα. Αυτό τους ενδιαφέρει γιατί μόνο αυτό μπορούν να καταφέρουν.
Κι όμως, αν κάποιος αφιερώσει λίγη ώρα πάνω σε αυτό το θέμα, νομίζω πως θα καταλήξει, όπως κι εγώ, στα επόμενα.
Γιατί θέλει κάποιος να σπουδάσει;
Ένας λόγος είναι γιατί έτσι θέλουν οι γονείς του οι οποίοι συνήθως δεν έχουν σπουδάσει ή οι σπουδές τους έχουν καθαρά ένα βιοποριστικό σκοπό. Παράδειγμα οι Φυσικο-Μαθηματικο-Χημικοί όπως και οι Ιστορικο-Φιλόλογοι. Υπάρχουν κι άλλοι ακόμα που, αν και σπούδασαν και αφιέρωσαν πολύ περισσότερα χρόνια σε πανεπιστήμιο (από το αναμενόμενο), μόνο σχετικά με τις σπουδές τους δεν ασχολούνται. Στην πραγματικότητα όσα εξασκούν είναι 1/100 του πανεπιστημιακού αντικειμένου.
Ένας άλλος λόγος προέρχεται από απλή κοινωνική καταξίωση. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν όσοι δε θα εξασκήσουν επάγγελμα σχετικό με τις σπουδές τους αλλά θα το χρησιμοποιήσουν στη πολιτική (λες και χρειάζονται σπουδές για να δείξεις πόσο αποτυχημένος πολιτικά είσαι).
Υπάρχουν όμως και πιο σοβαροί λόγοι, όπως αυτοί που αφορούν ένα δεύτερο πτυχίο, συχνά εντελώς άλλης κατεύθυνσης από το πρώτο πτυχίο. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί όπως η αποτυχία επαγγελματικής σταδιοδρομίας με το πρώτο πτυχίο αλλά μπορεί επίσης να είναι και καθαρά εσωτερική πνευματική ανησυχία.
Το τι και πώς θα σπουδάσει ένας νέος άνθρωπος έχει λοιπόν από μόνο, ως θέμα, αρκετές ασάφειες. Σ΄ αυτές προστίθενται και οι κατά καιρούς “φαεινές” ιδέες περί αναδιοργάνωσης των Πανεπιστημιακών σπουδών είτε προέρχονται από την επίσημη κομματική γραμμή είτε αποτελούν προτάσεις της εκάστοτε Πανεπιστημιακής αρχής. Όπως και νάχει το πράγμα, τίποτα από όλα αυτά δεν αφορά τον υποψήφιο αφού συνήθως όλα καταλήγουν στο να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις διδασκαλίας δηλαδή διορισμοί για τους μεν (που μεταφράζονται σε ψήφους) και εισόδημα για τους δε.
Νομίζω πως το πιο επιτυχημένο μοντέλο θα ήταν ο/η 15χρονος/νη υποψήφιος/α να έχει τη δυνατότητα να δοκιμάσει, να πάρει μια ιδέα από τον τομέα που νομίζει πως τον ενδιαφέρει.
Να λοιπόν ένα απλό σύστημα δοκιμής για πανεπιστημιακές σπουδές που μπορεί να εφαρμοστεί στο Γενικό Λύκειο.
Υπάρχουν 5 γενικοί τομείς.
ΤΟΜΕΑΣ 1 – Ο άνθρωπος και το περιβάλλον
Εδώ ανήκουν όλες οι διαδικασίες που αφορούν την επιβίωση του ανθρώπου στον πλανήτη. Επομένως το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ έχει το πρώτο λόγο και ακολούθως η Χλωρίδα και Πανίδα, τα Γεωφυσικά φαινόμενα και οι επιπτώσεις τους, η Μόλυνση από πρωτογενείς παραγωγικούς σταθμούς, τα Τρόφιμα, οι Επιδημίες, οι Μεταφορές και το ενεργειακό κόστος και οι διαδικασίες Πρόληψης Ατυχημάτων. Η ιστορία της ανθρωπότητας ασφαλώς δεν θα περιορίζεται στις συνήθεις σφαγές αλλά θα αφορά την ουσία των προσπαθειών για βελτίωση και θα εστιάζει στα εμπόδια που υπήρχαν.
ΤΟΜΕΑΣ 2 – Ο άνθρωπος και η Μηχανική
Αφορά όλα τα ανθρώπινα κατασκευάσματα που εξυπηρετούν τη Δόμηση, τη Παραγωγή και διάθεση της Ενέργειας, τη συλλογή – επεξεργασία – συντήρηση πρωτογενών υλικών, την Ανακύκλωση κ.λ.π.
ΤΟΜΕΑΣ 3 – Ο Άνθρωπος και η Οικονομία
Αφορά καθετί που ανήκει στη κατηγορία επιβίωσης και βελτίωσης των συνθηκών της ζωής. Πρωταρχικό θέμα η εκπαίδευση & διάθεση του εργατικού δυναμικού και φυσικά θέματα ουσιαστικών επενδύσεων.
ΤΟΜΕΑΣ 4 – Ο Άνθρωπος και η Ζωή στο πλανήτη
Η Μοριακή και γενετική θα είναι το θεμέλιο για επιμέρους θέματα όπως η Ιατρική, Κτηνιατρική, Φαρμακευτική, Φυτολογία, Ζωολογία, Ωκεανολογία κ.λ.π. ως υποστηρικτικές επιστήμες των γήινων όντων.
ΤΟΜΕΑΣ 5 – που διακρίνεται σε δύο υποτομείς: καλλιτεχνικά και αθλητισμός.
Σκοπός δεν είναι το “πώς” αλλά το “γιατί” είναι απαραίτητο στον άνθρωπο να ασχολείται με αυτά τα θέματα και πώς τον βοηθούν στη αυτο-βελτίωσή του. Δεν ζωγραφίζω για να μπορώ να τρώω ούτε καταπίνω τα “βοηθητικά” για το έπαθλο. Αυτά τα δύο παραδείγματα δείχνουν ξεκάθαρα τι είναι σήμερα η “τέχνη και το άθλημα” δηλαδή τον ευτελισμό και τη κατάντια των κατά τα άλλα σχετικών επιστημονικών θεμάτων.
Πώς μπορεί να εφαρμοστούν τα παραπάνω στο Λύκειο;
Στη Α’ Λυκείου επιλέγονται 3 από τους 5 τομείς. Ο μαθητής παρακολουθεί από τους καθηγητές την ανάπτυξη των θεμάτων. Ο καθηγητής είναι ο βοηθός της επιστημονικής κατάρτισης του μαθητή. Δεν εξετάζει τον μαθητή. Ο μαθητής αφιερώνει μόνο ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ για τα θέματα των μαθημάτων του. Ο καθηγητής δίνει πληροφορίες για περαιτέρω μελέτη που όμως δεν είναι υποχρεωτική για το μαθητή.
Στο τέλος της περιόδου ο μαθητής απαντάει σε ερωτήσεις που αφορούν τα θέματα που διδάχτηκε. Δεν υπολογίζει, δεν αποδεικνύει θεωρήματα, δεν παπαγαλίζει ημερομηνίες και ονόματα. Αναπτύσσει τη δική του άποψη χωρίς παράθεση επιχειρημάτων. Επόμενο είναι να θεωρηθεί σε κάποιον τομέα περισσότερο ενημερωμένος και σε κάποιον άλλο λιγότερο. Δεν υπάρχει αποτυχών μαθητής.
Στην Β΄ Λυκείου συνεχίζει με μαθήματα στους 2 από τους 3 τομείς που είχε αναλάβει στην προηγούμενη τάξη, φυσικά σε αυτούς που έλαβε την μεγαλύτερη βαθμολογία. Οι εισηγήσεις είναι στο ίδιο στιλ αλλά τώρα πάνε σε πιο βαθιά θέματα στο κάθε τομέα.
Η εξέταση στο τέλος της περιόδου δίνει και πάλι μια μεγαλύτερη βαθμολογία σε έναν από τους 2 τομείς. Αυτός θα είναι ο τομέας για την Γ’ Λυκείου.
Εδώ λοιπόν μπαίνει σε ακόμα πιο προχωρημένα θέματα του τομέα και φυσικά χρειάζεται συγκεκριμένη βοήθεια από άλλες γενικές επιστήμες όπως η Ιστορία, η Χημεία, η Οικονομία, τα Μαθηματικά, η Φυσική κ.λ.π. Αυτή η βοήθεια δίνεται μόνο και μόνο για την καλύτερη κατανόηση του θέματος και δεν αποσκοπεί στο αν γνωρίζει γενικώς Μαθηματικά ή οτιδήποτε άλλο. Και πάλι οι καθηγητές είναι βοηθοί, επεξηγούν και ίσως να δημιουργούν επιπλέον σεμινάρια που αποσκοπούν στη ανάλυση εφαρμογής και όχι στη θεωρία.
Έφτασε η ώρα.
Στο τέλος της Γ΄ Λυκείου οι γνωστές εισαγωγικές εξετάσεις για συνέχιση των σπουδών που άρχισαν στην Α΄ Λυκείου ως εισαγωγή σε γενικά θέματα των τομέων.
Εδώ δεν έχουμε πια αρχαίο κείμενο και μαθηματικά. Έχουμε ένα και μοναδικό θέμα – κατά τομέα – και ο μαθητής καλείται να επιχειρηματολογήσει και να αναφερθεί σε όποια ανάλυση και απόδειξη αυτός κρίνει πως θα τον βοηθήσει να επιλεγεί.
Μπορεί να εφαρμοστεί ένα τέτοιο σύστημα;
Κατηγορηματικά ΟΧΙ, όσο οι καθηγητές του Λυκείου είναι χειροπόδαρα δεμένοι στην όποια διδακτέα ύλη. Ένα δεύτερο ΟΧΙ έχει να κάνει με την εξουσία που νιώθει πως ασκεί ο εξεταστής. Ένα τρίτο ΟΧΙ έχει να κάνει με τον ρόλο του. Κι αυτός έμαθε να παπαγαλίζει, να αντιγράφει και να περιφέρεται γύρω από ημερομηνίες, ονόματα και θεωρήματα χωρίς την παραμικρή ιδέα εφαρμογής. Υπάρχουν κι άλλα ΟΧΙ που έχουν να κάνουν με την κομματική του τοποθέτηση, την αξιοκρατία του και – κυρίως – από την δική του άγνοια να μαθαίνει. Δυστυχώς δε γνωρίζει πώς να μαθαίνει. Δε πειραματίζεται γιατί νιώθει άβολα στην αποτυχία. Δεν επενδύει σε χρόνο ανάγνωσης επικαλούμενος έλλειψη χρόνου ή οικονομική δυσπραγία.
Κι όμως ένας από αυτούς τους καθηγητές συζητά από θέση συμβούλου με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία και εισηγείται μεταρρυθμίσεις.
Άρα, δεν υπάρχει ελπίδα βελτίωσης της κατάστασης!
Λάθος! Το σχολείο είναι το γνωστό σε όλους σχολείο.
Ένα σκληρό καθηγητικό-κεντρικό σύστημα. Ο μαθητής πρέπει να υπακούει αλλιώς αποτυγχάνει.
Ευτυχώς υπάρχουν οι ελάχιστοι δάσκαλοι που ενημερώνονται (στο γνωστικό τους αντικείμενο) για όσα συμβαίνουν σε επίπεδο εφαρμογών στον πλανήτη. Κι αυτοί όμως δε βρίσκουν συμπαράσταση (π.χ. μια αίθουσα για ιδιαίτερη ομιλία και παρουσίαση κάποιου θέματος, έναν υπολογιστή, ένα στοιχειώδες ηχητικό βοήθημα κ.λ.π.). Κυρίως δεν υπάρχει ένα έμπρακτο ευχαριστώ, μια αμοιβή για το χρόνο που αφιέρωσε να αναζητήσει πληροφορίες. Δεν υπάρχουν χρήματα, είναι πάντα η επίσημη κρατική απάντηση για να μην αναφερθώ σε απαράδεκτες διαδικασίες αμοιβής δημοσίων υπαλλήλων και βαθμών.
Από την άλλη, οι γονείς δαπανούν χρήματα για φροντιστήρια, μουσική, ξένες γλώσσες, αθλητισμό κ.λ.π. Κατάντησαν οι ξένες γλώσσες και το βιολί να απασχολούν ένα μαθητή όσο η βασική και μέση εκπαίδευση. Στο τέλος έχουμε ένα μέτριο άνθρωπο που κάτι σπούδασε, κάτι θυμάται. Πολύ χρόνο και χρήμα έδωσαν αυτός και οι γονείς του, αλλά δεν μπορεί να κάνει κάτι με όλα αυτά. Εννοώ την πλειονότητα των κάτω των 20 ετών ανθρώπων.
